परमाणु परास्त पार्ने अभियानलाई नोबल शान्ति पुरस्कार

नर्वे / परमाणु हतियारहरू हटाउन शसक्त भूमिका निभाएको अन्तर्राष्ट्रिय अभियानले शुक्रवार नोबेल शान्ति पुरस्कार पाएको छ । विश्वभरको परमाणु शक्तिका विरुद्ध दबाब दिन  शक्तिशाली प्रदर्शन गरे बाफत  पुरस्कार प्रदान गरिएको हो ।

असामान्य कार्यकर्ताहरूको सानो ज्ञात गठबन्धनको छनोटले नोबल कमेटीलाई एक पटक फेरि भूकम्पको पहिलो स्थानमा राखेको छ, जब डरलाग्दो उत्तर कोरियाको परमाणु र मिसाइल कार्यक्रम बढ्दै गयो र त्यसोभए यो अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पबाट आएको छ। समितिले यस वर्षको नोबेल शान्ति पुरस्कार नर्वेली संस्था आइक्यानलाई प्रदान गर्ने निर्णय गरेको हो । आइक्यान परमाणु हतियारको निन्दाका लागि विश्वका विभिन्न राष्ट्रहरूमाथि सहयोग पुर्याउन एक ड्राइभिङ्ग बल भएको छ । सहजता गर्ने प्रयासमा, परमाणु हतियारहरू निषेध र निवारण गर्न, नार्वेजियन नोबेल कमेटी अध्यक्ष बर्त रिस एन्डरसनले भने। १२० भन्दा बढी देशहरूले परमाणु सशस्त्र देश र तिनीहरूका सहयोगीहरूको विरोधमा सन्धि स्वीकृत गर्यो यस संस्थाले। नोबलको घोषणापछि अमेरिका ले आफ्नो स्थिति दोहर्यो सन्धि परमाणु हतियार उन्मूलनको कारक बन्न सक्दैन । यस संन्धिको पक्षधर देशहरुको आवश्यकता छ कुनै पनि परमाणुको विकास, परीक्षण, उत्पादन, निर्माण भन्डारण जरुरी छैन । शन्धि पूर्ण रुपमा पालना हुनुपर्ने उनीहरुको भनाइ छ । यूएस, बेलायत र फ्रान्सेलीले भने कि निषेधले काम नगरेको छैन र आफ्नो राष्ट्रलाई बेवास्ता गर्न समाप्त पार्छ जबसम्म अमेरिकाको राजदूत निककी हेलले खराब अभिनेताहरू भनिन्। उनीहरूको सट्टामा गैर (नागरीकरण सम्झौतालाई सुदृढ गर्ने सुझाव दिएका छन्, जुन उनीहरूले भन्नुभएको छ कि परमाणु शस्त्रागारहरूमा महत्वपूर्ण दाँत छ। आईसीएनएनले १०० भन्दा बढी देशका ४४८ गैर सरकारी समूहहरूको गठबन्धन भन्छ कि यो तर्क पुरानो हो। यो पुरस्कार साँच्चै धेरै लाखौं अभियानकर्ता र विश्वभरका सम्बन्धित नागरिकहरूको श्रद्धांजलिको लागि श्रद्धांजलि हो जुन अहिलेसम्म परमाणु युगको अन्त्यमा तीरहतियारले परमाणु हतियारको विरोध गरे जुन उनीहरूले कुनै वैध उद्देश्यको सेवा गर्न सक्दैन र सदाको लागि त्याग्नुपर्छ । हाम्रो पृथ्वी को अनुहार देखि, आईसीएन कार्यकारी निदेशक बीटिस फेहान ले भनिन । पुरस्कार आईसीएएन र यसको सहयोगिहरु लाई नयाँ गति दिन को लागी आने वाला महीनाहरु लाई सम्भव छ जस्तो कि समूह छण् राष्ट्रहरु द्वारा संधि को पुष्टि को प्राप्त गर्न को लागी छ। त्यो प्रतिबंध उन देशों को लागि अन्तरराष्ट्रीय कानून को तहत बंधन गर्न को अनुमति र बाह्य बिरुद्ध असहज स्थिति मा परमाणु(सशस्त्र राज्य राखन अनुमति दिन्छ। सेप्टेम्बर द्दण्, पहिलो दिन हस्ताक्षरको लागि खुला थियो, छण् देशहरूले यसलाई हस्ताक्षर गरे र तीनले आफ्नो अनुमोदन पेश गरे। तीनवटा देशहरूले उनीहरूका नाम थप गरेका छन्। आईसीएएन द्दण्ज्ञड को अन्त सम्म छण् अनुमोदन प्राप्त गर्न को लागी छ। नार्वेजी नोबेल कमिटी अध्यक्षको अध्यक्ष बर्मिट रिस(एन्डरसनले भने कि अन्तर्राष्ट्रिय निवारणलाई रासायनिक र जैविक हतियार, भूमि खनन र क्लस्टर मञ्चमा सेट गरिएको छ। ूपरमाणु हतियारहरू अझ विनाशकारी छन्, तर अझैसम्म पनि यस्तै अन्तर्राष्ट्रिय कानुनी प्रतिबन्धको वस्तु बनाइएन,ू उनले भने। पाँच मूल परमाणु शक्तिहरू अमेरिका, रूस, चीन, बेलायती र फ्रान्स, जुन यूएन सुरक्षा काउन्सिलका स्थायी सदस्यहरू छन् उनीहरुले परमाणुको अप्रत्यक्ष समर्थन गर्दछ तर सम्झौता वार्ताका लागि बहिष्कार गरियो। परमाणु सशस्त्र भारत, पाकिस्तान र उत्तर कोरियाले मतदान गरेनन्।

गत वर्षको नोबेल शान्ति पुरस्कार ५२ वर्षे गृहयुद्ध अन्त्य गरेकामा कोलम्बियाका राष्ट्रपति हुवाँ म्यानुएल सान्तोसलाई दिइएको थियो । उक्त गृहयुद्धमा दुई लाख २० हजारले ज्यान गुमाएका थिए । सन् १९०१ यता एक सय ३० जना उक्त पुरस्कारबाट सम्मानित भइसकेका छन् । तीमध्ये सबैभन्दा कान्छी पाकिस्तानी नागरिक १४ वर्षीया मलाला युसुफजाईलाई सन् २०१४ मा प्रदान गरिएको थियो । एजेन्सी